8. Konferencja ARISS w Polsce.

Podobnie jak w poprzednich latach, konferencja odbyła się pod honorowym patronatem Wielkopolskiego Kuratora Oświaty i Starosty Ostrowskiego. Honorowym przewodniczącym konferencji był Gaston Bertels ON4WF, były przewodniczący ARISS oraz ARISS Europa, który w tym roku przygotował dla nas prezentację, w której przedstawił aktualne działania i problemy z nimi związane, którymi zajmuje się ARISS.

Ponieważ w konferencji uczestniczą w dużej mierze osoby nie związane z radioamatorstwem, kolejny prelegent - Armand Budzianowski SP3QFE, mentor ARISS Europa, członek grupy technicznej ARISS HTT i reprezentant naszego regionu w ARISS International - przybliżył słuchaczom czym zajmują się krótkofalowcy oraz na czym polega uprawiane tego hobby. Przedstawił też zadania i struktury organizacyjne ARISS, a także działalność grupy wolontariuszy w Polsce. Wprowadził też uczestników z zagadnienia związane z organizacją łączności ARISS w szkole.

Z satysfakcją należy odnotować fakt, że w tym roku z Polski przeprowadzono dwie łączności w ramach programu ARISS. O pierwszej z nich, która miała miejsce w dniu 26. kwietnia 2018 roku w miejscowości Buczek, opowiadał Krzysztof Pokorski SQ7IQA – inicjator i koordynator tego przedsięwzięcia. Bezpośrednie połączenie z Międzynarodową Stacją Kosmiczną zapewnili krótkofalowcy z klubu SP7KYL. Jak pamiętamy, łączność nie doszła do skutku w pierwotnie zaplanowanym terminie, udało się to dopiero półtorej godziny później, podczas następnego przelotu ISS. Na podkreślenie zasługuje fakt, że maksymalna elewacja podczas tego drugiego przelotu wynosiła tylko 11 stopni! Ale bardzo dobre przygotowanie i wyposażenie radiostacji oraz doświadczenie jej operatorów spowodowało, że  łączność przebiegła bardzo sprawnie i udało się zadać astronaucie wszystkie zaplanowane pytania oraz uzyskać na nie odpowiedzi. W programie, oprócz uczniów ze szkoły w Buczku, uczestniczyli też uczniowie ze szkół w Zelowie i Łasku. Tym samym w programie wspólnie uczestniczyli uczniowie ze szkoły podstawowej, gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej. W swoim wystąpieniu Krzysztof omówił przygotowania zarówno od strony technicznej jak i edukacyjnej do tej łączności.

Niespełna miesiąc później miała miejsce jubileuszowa, bo 20 łączność ARISS z Polski. W dniu 23 maja, uczniowie z Poznania, dzięki wsparciu krótkofalowców z klubu SP3YOR, za pomocą stacji telemostowej ARISS – W6SRJ mogli porozmawiać z astronautą. O przygotowaniach edukacyjnych do tego wydarzenia opowiadali p. Agnieszka Tokarczuk – pomysłodawczyni zorganizowania łączności ARISS w Poznaniu oraz Olgierd Pilarczyk SQ3SWF.

Wszyscy uczniowi pogłębiali swoją wiedzę o kosmosie w trakcie programu realizowanego przez całą szkołę pod hasłem „Kosmiczna szkoła”. Program edukacyjny obejmował także wykłady i warsztaty naukowe, w których brała udział grupa chętnych uczniów. Bardzo ważnym elementem przygotowań do łączności były zajęcia wprowadzające uczniów w tajniki krótkofalarstwa. Uczniowie uczestniczyli też w kilku międzynarodowych programach i działaniach edukacyjnych związanych z „kosmiczną” tematyką.

Drugą sesję konferencji rozpoczął Pan Wiktor Niedzicki – znany dziennikarz, wielki popularyzator nauki. W swoim wystąpieniu opowiadał, w jaki sposób błędy wpływały na postęp nie tylko w fizyce. Dlaczego, mimo pomyłek, a czasem zwykłej nieuczciwości nauka rozwija się i z każdym rokiem wiemy więcej o budowie materii i budowie Wszechświata. Trzeba przyznać, że wykład wywarł duże wrażenie na wielu uczestnikach konferencji.

Dla krótkofalowców i nie tylko, loty w przestrzeń okołoziemską to okazja do pogłębiania doświadczenia z zakresu łączności radiowej oraz sprawdzenia i rozbudowy sprzętu radiokomunikacyjnego wysłanego w lot oraz naziemnej stacji radiowej. Armand Budzianowski SP3QFE, starał się uświadomić słuchaczom, że gdyby nie było łączności radiowej, to nie byłby możliwy podbój kosmosu. W swoim wystąpieniu opowiedział też o przeprowadzonych eksperymentach z wykorzystaniem detektorów CosmicWatch umieszczonych w kapsule balonu stratosferycznego. Detektor promieniowania CosmicWatch może wykrywać różne typy promieniowania, można go zbudować samemu i dość łatwo wykorzystać do własnych programów w szkołach.

Po dwóch latach ponownie gościliśmy na konferencji członków zespołu budującego kolejnego polskiego satelitę PW-Sat2. Grzegorz Gajoch SQ9SAT, Michał Gumiela i Piotr Kuligowski SQ4NOW w swoim wystąpieniu skoncentrowali się na łączności radiowej satelity ze stacjami naziemnymi. Satelita został wyposażony w nadajnik/odbiornik full duplex TRxVU Rev. B, firmy Innovative Solutions in Space BV, pracujący w paśmie amatorskim (UHF/VHF) oraz zestaw anten dipolowych o polaryzacji liniowej. Moc nadajnika wynosi 27 dBm (0.5 W), a przepływność jest regulowana w zakresie od 1200 bps do 9600 bps. Zastosowano modulację BPSK, scrambling zgodny z modemem projektu G3RUH, a dane przesyłane są w ramkach AX.25. Skoordynowana częstotliwość dla łącza w dół dla satelity PW-Sat2 to 435.275 MHz. Domyślnie nadaje on sygnał z przepływnością 1200 bps.

Środowisko radioamatorów nie raz odegrało olbrzymią rolę w odbieraniu sygnałów z satelitów wysyłanych przez studentów i inne grupy hobbystów z całego świata. Taka pomoc będzie również nieoceniona w przypadku misji satelity PW-Sat2. W tym celu zespół postanowił przygotować i udostępnić narzędzia umożliwiające odbiór i dekodowanie sygnałów z satelity. Szczegółowe informacje i oprogramowanie zostało udostępnione na stronie www.radio.pw-sat.pl.

Kolejną sesję rozpoczął Armand Budzianowski SP3QFE, który w swoim wystąpieniu dokonał podsumowania konkursu historyczno – plastycznego „Polacy i Kosmos”, który był zorganizowany m.in. przez wolontariuszy z ARISS w Polsce wraz z Polskim Związkiem Krótkofalowców i Miejskim Domem Kultury w Kole oraz kilkoma innymi partnerami organizacyjnymi. Zakończenie konkursu i wręczenie nagród odbyło się 19 czerwca 2018 roku podczas „Kosmicznej Akademii” zorganizowanej w MDK w Kole. Podczas konferencji została zaprezentowana wystawa nagrodzonych i wyróżnionych prac. Planowana jest kolejna edycja konkursu w 2019 roku. Konferencji towarzyszyła też inna wystawa – efekt udziału uczniów z Klubu Młodych Odkrywców „Kolska Wyspa” w programie EarthKAM.

O przygotowaniach technicznych do łączności ARISS z wykorzystaniem telemostu opowiadał Leszek Jakubowski SQ3PHA z Poznania. Poruszył wiele ciekawych zagadnień związanych z nagłośnieniem pomieszczeń podczas łączności telefonicznej. Zaprezentował też m.in. telefon konferencyjny oraz eliminator echa, a uczestnicy mogli przekonać się o ich skuteczności działania.

Mimo że procedury związane z przystąpieniem do programu ARISS przez placówki edukacyjne są dość dobrze opisane na stronie internetowej http://www.ariss-eu.org/, to zawsze rodzą wiele pytań i wątpliwości. Sławek SQ3OOK w swoim wystąpieniu postanowił najczęściej pojawiające się z nich omówić, a potem wspólnie z Armandem SP3QFE odpowiadali na pytania uczestników spotkania.

Jedną z aktywności krótkofalarskich z pokładu stacji kosmicznej jest nadawanie obrazów transmisją SSTV. Już od kilku lat polscy krótkofalowcy są zaangażowani w tę działalność, przygotowując nagrody za nadesłane raporty z ich odbioru. ARISS SSTV Award Managerem jest Sławomir Szymanowski SQ3OOK. Całością prac nad ARISS SSTV Award kieruje Oliver DG6BCE, a w skład komisji nagród wchodzą delegaci z pięciu regionów ARISS, w tym Armand SP3QFE z Polski. W swoim kolejnym wystąpieniu Sławek SQ3OOK przybliżył kulisy organizacji jednej z ostatnich aktywności SSTV poświęconej 40 rocznicy międzynarodowych lotów kosmicznych w ramach programu Interkosmos; jest też autorem całej serii tych obrazków. Oryginał obrazu nadanego radiowo z ISS, poświęconego polskiemu kosmonaucie, został wręczony Mirosławowi Hermaszewskiemu podczas łączności ARISS w Poznaniu.

Mateusz Kłeczek, Mateusz Hurbol i Piotr Kotara studenci z Akademii Górniczo - Hutniczej w Krakowie, przedstawili swój projekt rozpoczętej już budowy radioteleskopu. Urządzenie jest wyposażone w 310 centymetrową czaszę paraboliczną na montażu wyposażonym w napędy liniowe, pozwalające na automatyczną korektę jej położenia. Projekt wzbudził zainteresowanie słuchaczy, wywiązała się całkiem ciekawa dyskusja na temat różnych niuansów rozwiązań projektu.

Łączność ARISS jest z pewnością wydarzeniem w szkole i klubie krótkofalarskim, którym chcielibyśmy pochwalić się w Internecie. Możemy umożliwić innym osobom, aby wraz z nami mogły przeżywać to niecodzienne wydarzenie. Bardzo dobrze zostało to zrobione podczas łączności w Buczku. Jakub Papuga – jeden z realizatorów transmisji internetowej z tego wydarzenia podczas swojego wystąpienia omówił zagadnienia związane z wyborem potrzebnego sprzętu i oprogramowania. Podzielił się też wieloma cennymi uwagami wynikającymi z jego doświadczenia i zainteresowań technikami multimedialnymi.

Tradycyjnie konferencja była okazją do wręczenia podziękowań za działalność na rzecz propagowania krótkofalarstwa i zaangażowania na rzecz realizacji programu ARISS. W imieniu Prezesa PZK podziękowania wręczył Koordynator PZK ds. ARISS Sławomir Szymanowski SQ3OOK.

Zorganizowanie konferencji było możliwe dzięki współpracy i wsparciu:

-       Polskiego Związku Krótkofalowców,

-       Starostwa Powiatowego w Ostrowie Wielkopolskim,

-       Stowarzyszenia Przyjaciół Szkoły „ZAP-Edukacja” z Ostrowa Wielkopolskiego,

-       Oddziału Terenowego 27 PZK Południowa Wielkopolska,

-       Ostrowskiego Klubu Krótkofalowców SP3POW

-       Stowarzyszenia Krótkofalowców i Radioamatorów „Delta”

-       oraz innych podmiotów i osób prywatnych.

ARISS to międzynarodowa grupa robocza non-profit, która koordynuje i realizuje zadania pozwalające umieścić w przestrzeni kosmicznej, na pokładzie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, radioamatorskie stacje nadawczo - odbiorcze m.in. do łączności głosowych, cyfrowych i telewizyjnych oraz wykorzystać go na potrzeby edukacji uczniów na całym świecie. Jednym z takich programów jest zaplanowana łączność ARISS (ARISS school contact).

Program ARISS jest realizowany przez partnerów z agencji kosmicznych:

-       Narodowa Agencja Aeronautyki i Kosmosu - NASA z USA,

-       Federalna Agencja Kosmiczna - Roskosmos z Rosji,

-       Europejska Agencja Kosmiczna - ESA,

-       Narodowe Centrum Badania Kosmosu - CNES z Francji,

-       Japońska Agencja Odkrywania Przestrzeni Kosmicznej - JAXA,

-       Kanadyjska Agencja Kosmiczna - CSA,

we współpracy z Radioamatorską Korporacją Satelitarną AMSAT i organizacjami krótkofalowców zrzeszonymi w Międzynarodowej Unii Radioamatorskiej - IARU, w tym Polski Związek Krótkofalowców - PZK.

Armand SP3QFE i Sławek SQ3OOK